Ыран, нарӑс уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, ҫулсерен тӑван чӗлхе кунне уявлатпӑр. Апла пулсан вӑл пирӗншӗн те, чӑваш чӗлхипе калаҫакансемшӗн, – паллӑ кун.
Шупашкар районӗнчи Л.В. Пучков ячӗллӗ Чӑрӑшкасси шкулӗнче тӑван чӗлхене сума сума ачасене мӗн пӗчӗкрен вӗрентеҫҫӗ. Тӑван чӗлхе кунне халалласа ачасем чӑвашла сӑвӑсем вуланӑ. 7 класра вӗренекен Даниил Яковлев тата 8 класри Александр Семенов сӑвӑ вуланине видео ӳкерсе илнӗ, ҫавна вӗренӳ учрежденийӗн «Контактра» соцсетьри хӑйӗн страницине асӑннӑ шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Алина Николаева вырнаҫтарнӑ.
Ку канмалли кунсенче, нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче тата 20-мӗшӗнче, Шупашкар районӗнчи "Ясна" этнокомплексра наци Хӗл Мучисем пуҫтарӑнӗҫ. Пӗтӗмпе - пиллӗк.
Хӗл Мучисӗр пуҫне Мӑкшӑ Республикинчи Якшамо Атя, Пушкӑртстанри Кыш Бабай, Мари Элти Йушто Кугыза, Удмуртири Тол Бабай пулӗҫ. Хӗл Мучисем хӗле ӑсатӗҫ, мероприяти те "Сывӑ пул, хӗлле" ятлӑ. Унта тӳлевлӗ кӗртӗҫ.
Мероприятире хӑнасем Хӗл Мучисемпе чӑрӑш тавра юрласа савӑнӗҫ, тӗрлӗ вӑйӑ ирттерӗҫ. Вӗсемпе сӑн ӳкерме те май пулӗ. Ҫавӑн пекех чӑваш Хӗл Мучи юррин хӑтлавӗ те пулӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче шкул тума палӑртаҫҫӗ. Вӗренӳ учрежденийӗ 375 вырӑнлӑх пулмалла. Ӑна 2023 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗ тӗлне туса пӗтермелле.
Контрактӑн пуҫламӑш хакӗ – 268 миллион тенкӗ. Ӗҫе пурнӑҫлакан строительство организацине кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче палӑртӗҫ.
Ӗҫ заказчикӗ – Сӗнтӗрвӑрри районӗн администрацийӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗ.
Маларах эпир Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре шкул тӑвассине пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн ертӳҫи Олег Николаев Кӳкеҫри шкул строительствипе (ӑна проектлассипе, тӑвассипе, эксплуатацилессипе) ҫыхӑннӑ концесси килӗшӗвне «ПроШкола» тулли мар яваплӑ обществӑпа тӑвасси ҫинчен калакан хушӑва алӑ пуснӑ.
Килӗшӗве пурнӑҫлассишӗн Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ – Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полпречӗ Алексей Ладыков яваплӑ тесе палӑртнӑ.
Шупашкар районӗнче пурӑнакан 16 ҫулти каччӑ тивӗҫлӗ канури хӗрарӑмӑн укҫине илнӗ. Вӑл ӑна ҫуртне юсаса пама шантарнӑ. Анчах сӑмахне тытман. Ватӑ хӗрарӑмӑн полицие кайма тивнӗ.
74 ҫулти хӗрарӑм каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче вӑл дачӑра строительство ӗҫӗсене пурнӑҫлама пулӑшни пирки хыпарланӑ пӗлтерӗве курнӑ. Унти номерпе шӑнкӑравланӑ, каччӑпа карта улӑштармалли пирки калаҫса татӑлнӑ. Лешӗ ӗҫе пурнӑҫланӑ. Кайран вӑл ӑна ҫурта тулаш енчен ҫапма, тӑррине витме хушнӑ. Стройматериалсем туянма тесе каччӑна 135 пин тенкӗ панӑ. Анчах ӗҫе ниепле те пуҫӑнман, вӑл укҫана тавӑрса пама ыйтнӑ.
Каччӑ укҫине хӑйех хуратӑп тесе кинемейрен банк карттине, унӑн пин-кодне ыйтнӑ. Лешӗ килӗшнӗ. Карттӑ ҫинче укҫа пулман. Анчах блокировка пулнӑ. Каччӑ ӑна илме темиҫе хутчен укҫа ыйтнӑ. Кинемей тепӗр 145 пин куҫарса панӑ. Каччӑ укҫана тавӑрмассине вӑл темиҫе уйӑхран тин ӑнланнӑ. Полицейскисем 16-ри каччӑна часах шыраса тупнӑ. Вӑл ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ӗҫе ҫуркунне пуҫӑнма шутланӑ, укҫине хӑй пӗлнӗ пек тӑкакласа пӗтернӗ.
Чӑваш Енӗн тӗп хули ҫеҫ мар, ун ҫывӑхӗнчи ялсем те сарӑлса пыраҫҫӗ. Шупашкар районӗн центрӗ те ҫавах. Кӳкеҫре юлашки темиҫе ҫулта 9-шар хутлӑ 7 ҫурт хӑпартса та лартрӗҫ. Вӗсенче ытларах чухне ҫамрӑк ҫемьесем тӗпленеҫҫӗ. Республикӑн кӑнтӑр енчи районӗсенчи ҫемьесем Шупашкар ҫывӑхне туртӑнаҫҫӗ, хулари общежитисенче пурӑннисем те Кӳкеҫре хваттерлӗ пулчӗҫ.
Ҫамрӑк ҫемьесенче ачасем ҫуралаҫҫӗ. Вӗсене шкул кирлӗ. Паянхи куна Кӳкеҫре икӗ шкул. Ҫакӑ сахал, паллах. Кӳкеҫсем тепӗр шкул пирки тахҫанах ӗмӗтленеҫҫӗ.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн ертӳҫи Олег Николаев Кӳкеҫри шкул строительствипе (ӑна проектлассипе, тӑвассипе, эксплуатацилессипе) ҫыхӑннӑ концесси килӗшӗвне «ПроШкола» тулли мар яваплӑ обществӑпа тӑвасси ҫинчен калакан хушӑва алӑ пуснӑ.
Килӗшӗве пурнӑҫлассишӗн Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ – Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полпречӗ Алексей Ладыков яваплӑ тесе палӑртнӑ.
Шкул 825 вырӑнлӑх пулмалла.
Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин халӑх художникӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ, Пушкӑрт АССРӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, художник-сценограф, Чӑваш Республикин патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ Юрий Матросов 75 ҫул тултарнӑ.
Юрий Петрович Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял Чурачӑкра ҫуралнӑ. 1970 ҫулта вӑл И.Н. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх пединститутӗнчен (ун чухне вӑл аслӑ шкул институт шутланнӑ), художествӑпа графика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Паян вӑл — сумлӑран та сумлӑ ӑста.
Чӑваш Енри пачӑшкӑн рэп-композицийӗ фильмра янӑрать. Кун пирки Максим Курленко темиҫе кун маларах Фейсбукра пӗлтернӗччӗ.
Кунта ҫӗршыври кинотеатрсенче кӑтартакан «Непослушник» камит пирки пырать. Кинокартина нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче экран ҫине тухнӑ.
Ҫав фильмра янӑракан композицие темиҫе ҫул каяллах ҫырса илнӗ. Фильма ӳкерекенсене вӑл ӗҫ килӗшнӗ, вӗсем унпа усӑ курма автортан, Максим Курленкоран, ирӗк ыйтнӑ.
«Черное или белое»
рэп-композици фильмра икӗ эпизодра янӑрать. Бит авторӗ – Мускаври битмэкер DK Drammasta.
Фильм, сӑмах май, Максим Курленкона килӗшнӗ.
Курленко Шупашкар районӗнчи Шӑмӑшри чиркӳре пачӑшкӑра ӗҫлет. Хӑй вӑл Екатеринбург хулинчен.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, республикӑри тата тепӗр больница ковид-госпиталь евӗр ӗҫлеме тытӑннӑ. Хальхинче ӑна Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре уҫнӑ.
Асӑннӑ сывлӑх сиплев учрежденийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑшӑлвируспа чирлисене унти стационарта паян ирхи 8 сехетре йышӑнма тытӑннӑ.
Стационара ҫавӑн пек ӗҫлеттернине чирлекенсем йышлипе ӑнлантарнӑ. Ковид-госпиталь пӗр харӑсах 140 ҫынна йышӑнма пултарать.
Апла пулин те сывлӑх сыхлав учрежденийӗнче ҫынсене асӑрхануллӑ пулма чӗнсе каланӑ. Больницӑра вырӑн пурри унта лекмеллине пӗлтермест. Ҫавӑнпа та халӑх йышлӑ вырӑнта маска тӑхӑнса ҫӳремелле, киле е ӗҫе ҫитнӗ-ҫитмен алӑ ҫумалла т.ыт.те.
Паян ҫил-тӑман вӗҫтерет, ҫулсем япӑх. Шел те, аварисем пулнӑ. Ҫынсен пурнӑҫӗ те татӑлнӑ.
15 сехет 10 минутра "Шупашкар - Сӑр" ҫулӑн 30-мӗш ҫухрӑмӗнче, Шупашкар районӗнчи Чаканар ялӗ патӗнче, хӑрушӑ авари пулнӑ. ҪҪХПИ пӗлтернӗ тӑрӑх, Митцубиси транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайнӑ та Лада Грантӑпа ҫапӑннӑ. Аварире 3 ҫын вилнӗ. Вӗсем пурте Лада Грантӑра пулнӑ.
Гранта хыҫҫӑн пынӑ Хендай пырса ҫапӑнас мар тесе кювета чӑмнӑ. Митцубиси рулӗ умӗнче Воронеж облаҫӗнчи арҫын ларнӑ. Вӑл ӳсӗр пулман.
Раҫҫейре пӗчӗкрех ялсемпе хуторсене, кишлаксемпе аулсене те интернет ҫыхӑнӑвӗ ҫитерес ӗҫ малалла пырать.
Пӗлтӗрхи ака уйӑхӗнче 100 ҫынран пуҫласа 500 ҫын таран пурӑнакан ялсене те тӗнче тетелне тухма май туса пама тытӑнчӗҫ.
2021 ҫулта Чӑваш Енри 5 пӗчӗк яла интернет ҫитернӗ. Кӑҫал пирӗн республикӑра 4G ҫыхӑну интернет ҫыхӑнӑвӗ ҫук ялсенчен 10 процентран кая мар вырӑна ҫитмелле.
Патшалӑх пулӑшӑвӗсен порталӗнче ҫак енӗпе сасӑлав та йӗркеленӗ. Шупашкар районӗнчи Сархурӑн ялӗнче интернет ҫыхӑнӑвӗ кирлӗ тесе 144 ҫын сасӑланӑ, асӑннӑ районти Моҫҫакасси ялӗшӗн — 89-ӑн, Куславкка районӗнчи Криушшӑн — 81-ӗн, Муркаш районӗнчи Вӑрманкассишӗн — 53-ӗн, Шупашкар районӗнчи Криккакассишӗн — 46-ӑн.
+4.3 °C